Ken jezelf goed en de wereld een beetje

26 aug Ken jezelf goed en de wereld een beetje

Uit onderzoek blijkt dat de studiekeuzecheck, waarin onderwijsinstellingen miljoenen investeren niet of nauwelijks werkt. Veel instellingen hebben tegenstrijdige doelen: enerzijds geeft een hoog aantal studenten een opleiding bestaansrecht, anderzijds is het niet wenselijk dat die studenten voortijdig de opleiding verlaten. Glossy brochures leveren dus op den duur niets op. Eerlijke informatie, dat is wat potentiële studenten nodig hebben en waar uiteindelijk ook de onderwijsinstelling het meest baat bij heeft.

Matching is belangrijk, want zo’n 30 procent van de ho-studenten valt in het eerste jaar al uit en dat kost geld. Echt verloren is het niet, althans, niet vanuit het perspectief van de student. Voor hem of haar is zo’n mismatch een goede leerervaring. Een die overigens ook de particuliere kant veel geld kost, want studeren is al lang niet meer ‘gratis’.

Hoe kun je als middelbare scholier, druk met het behalen van je diploma, nu een goede keuze maken? Daarvoor moet  je los durven komen van verwachtingen en bestaande conventies. Ik zie twee belangrijke pijlers in dit proces: jezelf kennen en de wereld kennen.

De wereld (een beetje) kennen

Voorbeeld: Nathan is bijna klaar met de havo. Dertien van zijn zeventien levensjaren heeft hij op school gezeten. Daar vond hij vrijheid op het schoolplein, vrienden voor het leven, liefdes en teleurstellingen. Maar ook structuur, verplichtingen, stramien en regels. Met name dat laatste rijtje zorgde ervoor dat hij niet heel hard hoefde na te denken over zijn leven. Dat werd al die jaren voor hem bepaald. Dag in dag uit deed hij wat er van hem gevraagd werd, wat (bijna) iedereen deed.

Kennis van de wereld en het leven kreeg hij via een bijbaantje, vakantie met zijn ouders, een eerste weekje zelfstandig op stap naar Terschelling met vrienden, verlies in de familie en van internet. Allemaal waardevolle ervaringen en kennis, maar echt weten wat er allemaal te doen is in deze wereld, nee. En het is moeilijk kiezen als je niet weet wat er te koop is.

Een totaalbeeld is natuurlijk nooit te verkrijgen maar even loskomen van het stramien dat dertien jaar je bril is geweest, kan geen kwaad. Even uit de ratrace en pas op de plaats om te zien wat jouw relatie is met de wereld. Want de wereld leren kennen is synoniem aan jezelf leren kennen: hoe ga jij bijvoorbeeld om met onverwachte problemen die je tegenkomt als je gaat reizen? Hoe is het om vijf dagen in de week te werken in een winkel, een kantoor of in de bediening van een restaurant?

Een jaar of langer afstand nemen kan heel veel informatie opleveren over wat je wel en niet wilt. Je kunt gaan werken en vervolgens gaan reizen. Als je al een beetje weet waar je interesses liggen, kun je bijvoorbeeld door middel van een MDT-traject uitzoeken of dit ook echt iets voor je is. En weet je het dan nog niet, dan doe je twee trajecten. Dat geeft je richting en zelfvertrouwen.

Na een periode van afstand krijg je zicht op de alternatieven: niet iedereen is gebaat bij het volgen van een opleiding in de schoolbanken. Leren op een werkplek kan ook. Opleidingen kun je evenzogoed volgen als je vijfentwintig of tweeënvijftig bent. Of misschien weet je na een jaar juist precies wat je wilt gaan studeren en waarom.

Om keuzes te kunnen maken is het dus belangrijk dat je de wereld een beetje kent, zodat je weet waar je voor kiest. Een keuze is nooit definitief. Op een keuze volgt een andere. En een volgende. En nog een.

Jezelf kennen

Door de wereld te verkennen leer je jezelf kennen. Tijdens de jaren op school is daar niet veel aandacht voor geweest. Misschien had je wel LOB en studiekeuzegesprekken, maar gingen die echt over wie jij bent? Het was eigenlijk een beetje omgekeerd: je moest passen in de structuur van de school, compleet met profielen, pta’s, exameneisen en regels. Enerzijds misschien lekker veilig, maar niet bepaald woest aantrekkelijk. Dat examen zegt meer over de groep dan over het individu. Maar jij moet als individu wel keuzes maken voor de rest van je leven.

Even voor de geruststelling: je leven hangt niet af van wat je nu besluit te gaan doen. Je kunt altijd nog de andere kant op. Toch is het fijn als je weet wat bij je past. Hoe zit je in elkaar? Ben je perfectionistisch als het om leren gaat of kun je juist moeilijk de motivatie opbrengen om aan het werk te gaan? Waar word je blij van? Wat maakt je boos? Hoe ga je om met tegenslag en waar kunnen ze jou om vier uur ’s nachts voor uit bed halen? Wat geeft jouw leven zin en wat zou je willen veranderen of willen toevoegen in deze wereld?

Het is best moeilijk om zowel objectief als subjectief naar jezelf te kijken en te weten wie jij nu eigenlijk bent. Dat is een proces van jaren, waar de meesten van ons nog niet klaar mee zijn als ze tegen het einde lopen. Door erop uit te trekken, dingen uit te proberen, tegenslagen te incasseren en die niet alleen aan je omgeving te wijten maar echt naar binnen, naar je eigen aandeel daarin durven kijken, ben je al aardig op weg.

Sommigen van ons weten bij wijze van spreken al vanaf hun geboorte waarvoor ze in de wieg zijn gelegd. Je kent vast klasgenoten die al hun hele leven zeggen: ik word dierenarts, ik ga schrijven, ik ga voor de klas. En ze doen het nog ook. Maar nog veel meer jongeren hebben geen idee. Soms komt dat omdat ze zoveel leuk vinden dat ze niet kunnen kiezen. Maar even zo vaak is dat omdat ze juist denken dat ze niets kunnen of leuk vinden. Dat idee is geen weerspiegeling van de werkelijkheid, dat idee komt voort uit die dertien jaar geleefd worden. Na die dertien jaar is het dus hoog tijd om erop uit te trekken en op zoek te gaan naar jezelf.

Tipje tussendoor: een studie kiezen is niet een kwestie van lijstjes met studies doorscrollen en aanvinken wat je leuk vindt. Draai het om en begin bij jezelf. Wat wil ik gaan doen in deze wereld, wat drijft mij? Daarna pas kom je bij de vraag Wat heb ik ervoor nodig om dat te bereiken? Dat kan een opleiding zijn natuurlijk, maar misschien kom je wel tot de conclusie dat je die (nog) niet nodig hebt. Misschien heb je daar iets anders voor nodig. Een baan bijvoorbeeld. Of tijd.

Ontdek je KernTalenten

Ik weet zeker dat het voor iedereen mogelijk is om er zelfstandig achter te komen wie je bent. Soms kun je echter wel een beetje hulp gebruiken, bijvoorbeeld omdat je niet weet waar je moet beginnen of als het je niet snel genoeg gaat. Dan kun je kiezen voor een KernTalentenanalyse. Dit is een manier waarop je naar jezelf kan kijken zonder dat verwachtingen van anderen, overtuigingen van jezelf en oordelen over de buitenkant in de weg staan. Je gaat terug naar binnen, naar je kindertijd. De tijd waarin je je nog niet liet leiden door de mening van anderen, door druk van buiten, door je eigen oordelen. In die kindertijd ligt een groot deel van jouw drijfveren en motivaties verborgen. Die maken we zichtbaar met behulp van deze analyse. Het is geen vinklijstje waarna je in een hokje wordt gestopt maar een blauwdruk van jouw persoonlijke KernTalenten: jouw aard, motivatie en potentie.

Ik zou zeggen: trek erop uit, ontdek de wereld en kom erachter hoe je je ermee verhoudt. Ga op zoek naar datgene wat jouw leven zin geeft. En heb je een boost nodig of kom je er niet uit? Kom dan een KernTalentenanalyse bij me doen. Het begin van een eerlijke kijk op jezelf.